10 robots in de zorg die zijn uitgeprobeerd in de werkplaats ‘Zinvolle robotica in de zorg’ van Zorg voor Beter. Tien zorgorganisaties keken naar de zinvolle mogelijkheden van zorgrobots met service en/of sociale taken.
Pepper is een humanoïde robot. Dit betekent dat deze een menselijke vorm heeft. Pepper kan voor allerlei functies gebruikt worden. In de zorg wordt Pepper vaak ingezet als sociale robot om bewoners te activeren en te vermaken. Pepper heeft gezichtsherkenning en spraakherkenning en kan met cliënten communiceren via spraak en via het scherm op zijn buik.
Pepper kan ingezet worden voor sociale interactie, hij is geschikt voor gezelschap en vermaak.
Ervaringen uit de werkplaats
In de werkplaats komt naar voren dat men mogelijkheden ziet voor de inzet van een robot als Pepper. Bijvoorbeeld om iemand gezelschap te houden, maar ook om iemand naar een juiste locatie te begeleiden. Pepper is geen kant-en-klare robot zoals robothuisdieren.
Pepper is nog volop in ontwikkeling en kan voor allerlei toepassingen geprogrammeerd worden
Het lijkt nog te vroeg om direct onderdeel te laten zijn van de zorg. Wanneer je Pepper in wil zetten is er nog ontwikkeling nodig waarin je moet investeren.
Zora, ontwikkeld door ZoraBots in Oostende, is een kleine humanoïde zorgrobot.Dit betekent dat de robot een menselijke vorm heeft. Zora wordt vooral ingezet tijdens bewegingsactiviteiten, bijvoorbeeld bij revalidatie.
Zora kan ook cliënten vermaken: ze kan dansen, verhalen voorlezen en spelletjes spelen. Zora wordt vooral gebruikt in groepsverband.
Voor wie is Zora geschikt?
Zora is vooral geschikt voor het stimuleren van beweging en wordt vaak ingezet bij groepsactiviteiten en revalidatieoefeningen.
Tijdens de werkplaats is Zora niet uitgeprobeerd, maar deelnemende organisaties hadden wel ervaring met Zora. Zora wordt vooral ingezet bij activiteiten en zorgt dan voor plezier, activering en beweging. Een aandachtspunt is dat het gebruik van Zora vaak wat voorbereiding nodig heeft. Denk bijvoorbeeld aan het opstarten van de robot.
Tessa is een sociale robot die cliënten helpt om structuur in het dagelijks leven aan te brengen. Ze herinnert cliënten aan kleine taken en geplande afspraken. Tessa vertelt hoe de agenda eruitziet en doet suggesties voor activiteiten zoals koffiedrinken.
Tessa kan ook persoonlijke muziek afspelen.
Cliënten die ondersteuning in hun dagstructuur kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld mensen met dementie of mensen met een cognitieve beperking. De taken die Tessa uitspreekt kunnen op afstand in een app of webpagina worden ingesteld door een familielid of mantelzorger.
Tessa is nog in ontwikkeling. Het kost daardoor nog wel tijd en moeite om de robot goed in te stellen. Deelnemers wilden bijvoorbeeld een profiel aanmaken wat je daarna niet meer opnieuw hoeft in te stellen. Dit werkt nog niet goed. Een tip is om een project te starten of studenten in te zetten die tijd hebben om Tessa goed uit te proberen en in te zetten.
Daarnaast is een goede helpdesk belangrijk
Robot Lea is een rollator en een persoonlijke assistent in één. Ze helpt cliënten om uit bed of in een stoel te komen en zorgt dat ze actief blijven. Daarnaast kunnen cliënten via LEA communiceren met een tablet en krijgen ze herinneringen om bijvoorbeeld medicatie te
nemen.
Voor wie is Lea geschikt?Ouderen en verschillende cliëntgroepen zoals mensen met dementie, parkinson en een niet-aangeboren hersenafwijking. Met Lea kunnen zij langer zelfstandig blijven.
Zorgorganisaties ZuidOostZorg, Zorggroep Meander en ViVa! Zorggroep hebben een proefmodel van Lea uitgeprobeerd. De deelnemers zijn erg te spreken over de mogelijkheden, zoals de loopstabiliteit en zitfunctie met ingebouwde rem. Deelnemers vinden dat Lea mensen helpt om meer te bewegen. Ook zijn er verbeterpunten. De sensoren werken nog niet goed bij mensen met overgewicht en reageren soms op patronen op de vloer.
Tot slot gaven deelnemers aan Lea alleen aan te willen schaffen, als deze later ook thuis ingezet kan worden. Zodat het bijdraagt aan het eerder weer naar huis kunnen van cliënten. Gezien de aanschafprijs vinden zij dit nog een aandachtspunt. Helemaal omdat Lea nog niet wordt vergoed door een zorgverzekeraar.
Verschillende deelnemers aan de werkplaats vonden het jammer dat Lea nog niet waterdicht is. De leverancier gaat Lea in de toekomst spatwaterdicht maken, zodat cliënten op regenachtige dagen ook met Lea naar buiten kunnen.
Obi is een robotarm die voedsel naar de mond van een cliënt kan brengen. Voor cliënten wordt het hierdoor makkelijker om zelf te beslissen wat, wanneer en hoe snel zij willen eten. Dit omdat zij niet langer afhankelijk zijn van de hulp van een zorgprofessional.
Obi is een robot die een oplossing biedt voor personen die niet zelfstandig kunnen eten en drinken. Gebruikers hebben aanzienlijke beperkingen in de arm- en handfunctie en zijn zonder hulpmiddel niet in staat om zelfstandig voedsel van een bord af te nemen en naar de mond te brengen of om drank naar de mond te brengen.
De Obi is uitgeprobeerd door Viva Zorggroep. Het product kan volgens deelnemers in de werkplaats ondersteunen bij een aantal cliënten het zelfstandiger eten.
Door het uitproberen van de Robot werd het voor deelnemers duidelijk in welke situatie het ondersteuning kan bieden.
Andere voorbeelden van robotarmen zijn: My Spoon en robotmanipulator Jaco
Qbi daagt mensen op een laagdrempelige manier uit om te bewegen.
Qbi maakt bewegen leuk. Met lichaamsbewegingen kunnen cliënten een bal besturen, zonder deze aan te raken. De bewegingen van een gebruiker worden herkend waarna de bal in deze richting rolt. Door een parcours uit te zetten kunnen gebruikers worden geactiveerd om de juiste beweging te maken. De bal wordt bestuurd middels hoofd-, hand,- heup-, arm-, been- of rompbewegingen.
De bal kan zittend én staand worden bestuurd, met of zonder hulpmiddel.
Voor ouderen die staand of zittend hun hoofd, romp, handen, armen, heupen en benen kunnen bewegen. Zo kunnen ouderen allerlei spellen spelen en oefeningen doen, die goed zijn voor de balans en coördinatie en leuk zijn om te doen.
Qbi is ook geschikt voor cliënten die fysiotherapie of revalidatiezorg nodig hebben of als beweegactiviteit.
Deelnemers uit de werkplaats experimenteerden met Qbi om te kijken of het beweging bij cliënten kan stimuleren. Qbi werd enthousiast ontvangen door cliënten en medewerkers en zorgde voor veel gezelligheid. In het experiment daagde Qbi cliënten uit om te bewegen.
Wat tijdens het experimenteren als minder prettig werd ervaren is het gewicht van de opstelling. Dit is een aandachtspunt. Ook kwam de bal soms in hoek terecht en was het moeilijk om hem daar weg te krijgen.
Paro is een zeehondrobot die ingezet kan worden voor ontspanning en therapeutische doeleinden. De knuffelrobot stimuleert interactie en zorgt voor rust of juist voor activiteit. Door de sensoren onder zijn vacht, reageert hij op geluid, aanraking en beweging.
Cliënten met dementie
In de werkplaats waren veel organisaties bekend met Paro. Zorgorganisatie Meander heeft ervaring met het gebruik van deze robot. Ze zetten hem in bij ouderen om onrust te voorkomen of onrustmedicatie te verminderen. Meander is erg positief over het gebruik van deze knuffelrobot. Een minpunt is dat de kosten van Paro behoorlijk hoog zijn.
Veel zorgorganisaties vinden hem nog erg duur.
De JustoCat is ontwikkeld als alternatief voor echte huisdieren. Hij heeft dezelfde grootte, hetzelfde gewicht, spint en miauwt en reageert op aanrakingen. JustoCat roept positieve herinneringen op, hierdoor voelen dementiepatiënten zich beter.
Voor mensen met dementie of autisme die van katten houden. De kat kan bijdragen aan een betere kwaliteit van leven, vooral voor mensen in een verder gevorderd stadium van dementie.
In de werkplaats is de JustoCat uitgeprobeerd bij Savant Zorg. De Justocat werd als prettig ervaren door de cliënt die hem uitprobeerde. De kat is erg zacht en kan daardoor goed vastgepakt worden. Deelnemers aan de werkplaats vinden het aannemelijk dat contact met de kat tot meer rust leidt. Ze zijn benieuwd of verminderde onrust door het gebruik van deze kat ook leidt tot minder medicatiegebruik. Dat zal de praktijk moeten uitwijzen.
Robotkat Joy for AllDe robotkat Joy for All ziet er uit als een echte kat door haar zachte vacht. Ze miauwt, spint en reageert op aanrakingen. Geschikt voor ouderen met dementie en eenzame ouderen.
Deze robotkat is ontwikkeld voor de ouderenzorg. De robotkat kan mensen met dementie rustig maken en ze veel plezier geven als ze van katten houden.
Zorggroep Meander heeft de kat uitgeprobeerd op drie locaties psychogeriatrie. Ze hadden al ervaring met de zeehondrobot Paro en waren benieuwd of de robotkat ook geschikt is om onrust bij cliënten te verminderen. Ook Zorggroep Oude en Nieuwe Land heeft de kat uitgeprobeerd. Beide zorgorganisaties zijn enthousiast onder andere door de goede prijs-kwaliteitverhouding.
De meeste bewoners vinden de robotkat leuk, vooral mensen die van katten houden.
Zij reageren als de robotkat spint, miauwt en beweegt en worden er rustiger door.
De prijs maakt het volgend deelnemers in de werkplaats reëel om voor cliënten een persoonlijke robotkat aan te schaffen.
Dat hij niet gewassen kan worden is een nadeel, maar wordt bij een persoonlijke robotkat minder als een probleem ervaren. Op basis van de ervaringen in de werkplaats heeft ook ZuidOostZorg een aantal robotkatten gekocht.
Tekst 10 robots in de zorg: Loek Harmeling
Bronnen: Vilans, Zorg voor beter en de genoemde websites
